Η Δήμητρα Σταύρου, επιμελήτρια του βιβλίου «Το Ταξίδι της ευχής» μίλησε για την έκδοση στον δημοσιογράφο Αντώνη Γιανακόπουλο. Η συνέντευξη μεταδόθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2020 από τον Ραδιοφωνικό Σταθμό της Εκκλησίας της Ελλάδος.
- Το βιβλίο ονομάζεται Ταξίδι με την ευχή, από τον συγγραφέα Νόρις Συμεών Τσάμλεϋ με τη συνεργασία της Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου και των εκδόσεων Άθως και διατίθεται από τις εκδόσεις Σταμούλη. Ποιος είναι ο συγγραφέας κύριος Τσάμλεϋ;
Ο Νόρις Τσάμλεϋ, μετά την ορθόδοξη βάπτισή του Συμεών, είναι ένα άνθρωπος πολυτάλαντος. Έχει γεννηθεί στην Ιντιάνα των Ηνωμένων Πολιτειών και έχει σπουδάσει φιλμ και τηλεόραση στην Νέα Υόρκη, δηλαδή σε μια από τις πιο καλές σχολές του κόσμου. Έχει κάνει ως σκηνοθέτης και παραγωγός πλήθος ταινίες, βραβευμένες και αγαπητές από το κοινό, που έχουν προβληθεί από πολλά τηλεοπτικά κανάλια. Έχει αρθρογραφήσει σε διάφορα έντυπα, μεταξύ των οποίων και η Huffington Post. Έχει κάνει το διδακτορικό του σε σχέση με την σύνδεση θεολογίας και τέχνης στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια. Είναι ένας άνθρωπος χαρισματικός και πραγματικά δοτικός.
- Ένας άνθρωπος γέννημα θρέμμα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Πώς βρέθηκε να ταξιδεύει με την ευχή;
Η προσωπική του αναζήτηση τον έφερε στην Ορθοδοξία και στην ευχή. Είχε μια βαθιά ανάγκη για πνευματική ζωή και ξεκίνησε μια προσωπική αναζήτηση. Όταν ανακάλυψε την Ορθοδοξία αισθάνθηκε ότι βρήκε αυτό που έψαχνε και βαπτίστηκε.! Βρήκε λοιπόν την Ορθοδοξία και – τι μεγάλη τιμή μα και ευθύνη για εμάς τους Έλληνες- αγάπησε και την Ελλάδα και έρχεται κάθε χρόνο και στο Άγιον Όρος και αλλού.
Το βιβλίο του Το ταξίδι της ευχής προέρχεται από την διδακτορική του διατριβή. Η μελέτη του αφορούσε αυτό ακριβώς το θέμα, το μυστήριο της νοεράς ευχής. Και μας έδωσε το βιβλίο που κρατάμε στα χέρια μας και που το προλογίζει ο σεβαστός πανοσιολογιότατος καθηγούμενος του Βατοπαιδίου Εφραίμ. Και μας γράφει ο Γέροντας στον πρόλογό του: «Γνωρίσαμε τον Συμεών Τσάμλεϋ πριν από χρόνια, όταν δεν είχε ακόμη εισχωρήσει στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Από την αρχή της γνωριμίας μας διακρίναμε σε αυτόν την αγάπη για τον Θεό και τον πόθο του να εντρυφήσει στην προσευχή του Ιησού, η οποία (…) μεταμορφώνει τη ζωή, ελευθερώνει από τον φόβο και το άγχος και βοηθά τον άνθρωπο να ανακαλύψει την ειρήνη και την ευτυχία και να ζει κάθε στιγμή στην αγαπητική και ησυχαστική παρουσία του Θεού».
Η προσωπική του αναζήτηση εκτός από το διδακτορικό και το βιβλίο, δημιούργησε και το dvd που προσφέρεται δωρεάν μαζί με το βιβλίο Ταξίδι με την ευχή από τις εκδόσεις Άθως και που μπορεί όποιος θέλει να το προμηθευτεί από τις εκδόσεις Σταμούλη. Το dvd περιέχει μια ταινία μεγάλου μήκους βραβευμένη με βραβίο Εmmy, εδώ με ελληνικούς υποτίτλους, μια υπέροχη παραγωγή. Να καταφύγω πάλι στα λόγια του πολυσέβαστου Γέροντα της Ιεράς μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου Εφραίμ: «Η έμπνευση του αγαπητού Συμεών να εντρυφήσει ο ίδιος στην προσευχή του Ιησού και ακολούθως να βοηθήσει τον άνθρωπο της Δύσεως να γνωρίσει, να αγαπήσει και να αγκαλιάσει τον πνευματικό θησαυρό της Ανατολής, ήταν εκείνο που τον ώθησε σε μια πνευματική περιπλάνηση από το Όρος Σινά στον Άθωνα έως τη Θηβαΐδα του Βορρά».
- Ταξίδι με την ευχή, λοιπόν, ας ξεκινήσουμε! Πάμε μόνοι μας ή έχουμε μαζί μας πλήρωμα, καπετάνιο ή συντρόφους; Με μια Οδύσσεια μοιάζει.
Μια Οδύσσεια όμως ευοίωνη και ελπιδοφόρα και σωτήρια! Και το καράβι το πλέον ασφαλές στους κλυδωνισμούς, η Εκκλησία μας. Ο Νόρις-Συμεών ξεκίνησε το ταξίδι λοιπόν αυτό με τον ορθόδοξο ιερέα φίλο του, τον πατέρα Ιωάννη Μακ Γκάκιν, ρουμανικής καταγωγής. Πήραν από κοινού αυτήν τη απόφαση θέλοντας να μιμηθούν την παρόμοια πορεία δύο αρχαίων χριστιανών, πνευματικών συντρόφων, του ιερομονάχου Ιωάννη Μόσχου και του μαθητή του, Σωφρονίου. Ο Ιωάννης Μόσχος και ο Σωφρόνιος, μετέπειτα πατριάρχης Ιεροσολύμων, ο άγιος Σωφρόνιος, έζησαν τον 7ο αιώνα. Ξεκίνησαν από τα Ιεροσόλυμα και μέσα στα δύσκολα τότε χρόνια, ανάμεσα σε βαρβαρικές επιδρομές και άλλες δυσχέρειες, καμία σχέση με την άνετη δική μας εποχή, στόχευσαν στο να συλλέξουν ασκητικές εμπειρίες και αφηγήσεις προς πνευματική ωφέλεια. Και έτσι μας άφησαν το περίφημο Λειμωνάριον, ένα πολύτιμο μέχρι σήμερα πνευματικό ανθολόγιο. Λειμών σημαίνει λιβάδι, γεμάτο εδώ με άνθη σωτηριώδη.
Ακολουθώντας αυτό το αρχαίο παράδειγμα ο Νόρις-Συμεών Τσάμλεϋ και ο πατήρ Ιωάννης Μακ Γκάκιν ξεκίνησαν από την Αμερική για να κάνουν ένα παρόμοιο, μεγάλο ταξίδι. Μόνο που, όπως αναφέρει ο συγγραφέας μας, η δικιά τους αναζήτηση δεν ήταν ανθολόγηση της πατερικής σοφίας, όπως του Ιωάννη Μόσχου και του αγίου Σωφρονίου, αλλά στοχευμένη μελέτη αποκλειστικά για την Νοερά Ευχή, την Καρδιακή προσευχή.
- Πολύ ενδιαφέρον φαίνεται αυτό το ταξίδι- γνωρίζουμε ή μπορούμε να παρακολουθήσουμε από το βιβλίο κάθε του σταθμό; Βλέπω πως τα κεφάλαια χωρίζονται με χάρτες ανάμεσά τους.
Τα κεφάλαια χωρίζονται με χάρτες για αυτόν ακριβώς τον λόγο, να δείχνουν την πορεία και τους σταθμούς των δύο σύγχρονων προσκυνητών, του Νόρις-Συμεών και του πατρός Ιωάννη. Το ταξίδι τους και ο πρώτος σταθμός, δηλαδή τα δυο πρώτα κεφάλαια του βιβλίου, είναι η ανατολική αιγυπτιακή έρημος, από όπου είχαν ξεκινήσει και ο Ιωάννης Μόσχος και ο άγιος Σωφρόνιος, καθώς και η Μονή την Αγίας Αικατερίνης του Σινά. Ας ακούσουμε τι λέει για την αρχή του ταξιδιού ο αγαπητός Νόρις-Συμεών Τσάμλεϋ, ο συγγραφέας μας. Διαβάζω: «Ο πατήρ Ιωάννης κι εγώ, σαν τον Ιωάννη Μόσχο και τον Σωφρόνιο, αφήσαμε τα σπίτια μας και περιπλανηθήκαμε σε μέρη μακρινά αναζητώντας την αρχαία σοφία, όμως με μια διαφορά: Ενώ ο Ιωάννης και ο Σωφρόνιος συγκέντρωναν μια ποικίλη συλλογή από μοναστικές διδασκαλίες, εμείς είχαμε κατά νουν έναν και μοναδικό σκοπό, θέλαμε να εντρυφήσουμε στη δύναμη της Προσευχής του Ιησού, η οποία μεταμορφώνει την ζωή, και να βοηθήσουμε την Δύση να γνωρίσει, να αγαπήσει και να αγκαλιάσει τον πνευματικό αυτόν θησαυρό της Ανατολής».
Η νοερά ευχή, το Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με, είναι πλήρης θεολογία, αυτό λένε οι Πατέρες της Εκκλησίας και στους Πατέρες της Εκκλησίας παραπέμπει σε αυτές τις σελίδες ο Νόρις Συμεών. Δηλαδή αυτή η σύντομη προσευχή περιλαμβάνει και δοξολογία και ευχαριστία και παράκληση. Μάλιστα είναι τόσο ολιγόλογη, ώστε τολμάμε να πούμε πως μοιάζει με σιωπή, με το λεγόμενο από τους αγίους μας μυστήριο του Μέλλοντος Αιώνος. Η ησυχία της Ευχής δηλαδή είναι αυτή που οδηγεί στην Θεωρία.
- Ευχαριστία, δοξολογία, θεωρία… Αυτό μοιάζει όμως ξένο στην αστική κοινωνική μας ζωή ή μήπως όχι; Η καθημερινότητά μας μπορεί να τα δεχθεί αυτά; Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας λένε πως ναι. Τι όμως λέει ο συγγραφέας και τι απέδωσε η έρευνά του, που έγινε στις μέρες μας;
Πράγματι είναι μια έρευνα, μια επιστημονική έρευνα, σαν πειράματα είναι όλες αυτές οι συνεντεύξεις σε πατέρες και μητέρες οσιακής βιωτής αυτό που έκανε ο συγγραφέας μας. Και τι αποτέλεσμα έβγαλε! Ξαναζωντάνεψε αιώνες προσευχητικής πορείας και έδειξε πως η νοερά ευχή ακολουθείται από τους πρώτους χρόνους της Εκκλησίας μας και ακολουθείται μέχρι σήμερα και θα συνεχίζεται άχρι της συντελείας των αιώνων. Ο Πανιερώτατος επίσκοπος Ρουμανίας Ιουστίνος μας λέει σχετικά με αυτό που μόλις είπατε: «Η κατάλυση της κοινοτικής ζωής στις αστικές και περιαστικές περιοχές μπορεί πράγματι να ευνοήσει την ανάπτυξη μιας πλουσιότερης προσευχητικής ζωής. Σήμερα μερικές μεγάλες πόλεις, μεγαλουπόλεις, μοιάζουν με την έρημο. Παρ’ ότι υπάρχει πλήθος ανθρώπων, πολλοί άνθρωποι αισθάνονται σαν να είναι στην έρημο, επειδή δεν υπάρχει αρκετή επικοινωνία, κοινωνία με τους άλλους, και νομίζω ότι η Προσευχή του Ιησού μπορεί να μετατρέψει την μοναξιά σε κοινωνία και πρώτα από όλα σε κοινωνία μετά του Θεού, σε συντροφιά με τον Θεό» «Το επόμενο βήμα είναι να ξεχωρίσεις λίγην ώρα κάθε μέρα, κατά την οποία θα κλείνεις το τηλέφωνο, τον υπολογιστή, την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και μέσα στην ηρεμία θα παραδίδεσαι στην σιωπηλή προσευχή και θεωρία. Λίγοι από εμάς μπορούμε να αποσυρθούμε εντελώς από τον κόσμο, αυτό όμως δεν αποτελεί εμπόδιο. Ασφαλώς θα εκπληρώσουμε τις υποχρεώσεις μας προς την οικογένεια, τους φίλους, την εργασία μας και την κοινότητα, αλλά θα κάνουμε την κάθε δραστηριότητά μας προέκταση της προσευχητικής ζωής μας».
- Από το Σινά, το σημαντικό μοναστήρι, πασίγνωστο και αγαπητό αλλά τόσο δυσπρόσιτο, τι μας έφερε ο κύριος Τσάμλεϋ; Πανάρχαιος ιερός τόπος, της Φλεγομένης Βάτου, των Δέκα εντολών, τόπος προσκυνήματος της αγίας Ελένης, όπου έκτισε ναΰδριο, τόπος ασκητών ήδη από τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Ο ίδιος ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός έκτισε τον 5ο αιώνα το περιτοιχισμένο μοναστήρι για να προφυλάξει τους μοναχούς της περιοχής.
Πραγματικά, αυτό το μοναστήρι ζει από τότε, από την παλαιοχριστιανική εποχή, όπως λέγεται από τους ιστορικούς, μέχρι σήμερα φυλάσσοντας διαμάντια, υλικά μα και πνευματικά διαμάντια. Στο Ταξίδι της ευχής λοιπόν ο Νόρις Συμεών περιγράφει την Ιστορία της Μονής, αλλά και τις λεπτομέρειες του δικού του ταξιδιού. Πολύ χαρακτηριστικά μας αφηγείται την συνάντηση με τους Βεδουίνους, μα και την συνομιλία του με τον πανιερότατο αρχιεπίσκοπο Δαμιανό και την επίσκεψη στο οστεοφυλάκιο της μονής. Κοντά στον συγγραφέα μας, τον Νόρις Συμεών, βρέθηκε κάποια στιγμή ο πατήρ Νείλος, ο μοναχός του Σινά που όντας Άγγλος μιλούσε Αγγλικά. Ο Νόρις τον ρώτησε για την ευχή, απλά, προσωπικά, και τι σημαίνει για την μοναστηριακή ζωή γενικά αλλά και για αυτόν ειδικά. Και ο πατήρ Νείλος απάντησε: «Η σιωπή είναι πραγματικά το σημαντικότερο πράγμα. Αυτή ενώνει το υλικό με το άυλο. Ξέρουμε ότι τα του Θεού δεν μαθαίνονται, αποκαλύπτονται. Νομίζω ότι ο Θεός είναι πάντοτε Παρών και αυτό είναι κάτι, που το συνειδητοποιώ διαρκώς. Είναι κάτι σαν προσευχή με λέξεις, αλλά είναι και σιωπή. Νομίζω ότι η σχέση μου με τον Θεό κλείνεται σε αυτές τις λέξεις: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησόν με τον αμαρτωλό».
- Επόμενοι σταθμοί, βλέπω, τα Μετέωρα και το Άγιον Όρος στην πατρίδα μας.
Είναι συναρπαστική η πρώτη επίσκεψή του στο Βατοπαίδι: Μπαίνει πρώτη φορά στο Όρος, στο περιβόλι της Παναγίας μας, αβάπτιστος μεν αλλά με όλη την καρδιά του ανοιχτή, και με όλο το συνεργείο λήψεων, κάμερα, εξοπλισμό από κοντά. Και ο σεβαστός Γέρων Εφραίμ τον υποδέχεται εγκάρδια και ακουμπά το χέρι του στο μέρος της καρδιάς. Σας διαβάζω πώς το περιγράφει ο ίδιος ο Νόρις Τσάμλεϋ: «Με μιαν αδιόρατη κίνηση του χεριού του ο πατήρ Εφραίμ έκανε νόημα σε όλους να ηρεμήσουν και η ένταση καταλάγιασε. Με κοίταξε για άλλη μια φορά στα μάτια και με άγγιξε απαλά στο στήθος, στον τόπο της καρδιάς. Ένιωσα ένα ισχυρό κύμα ενέργειας να ε διατρέχει από την κορφή ώς τα νύχια. Χαμογέλασε και πάλι και είπε: ‘Εντάξει. Είσαι ειλικρινής’. Νόμιζα ότι είχε διαβάσει την ψυχή μου, είχε ερευνήσει τις προθέσεις μου και είχα ‘περάσει’. Μετά είπε: ‘Εσύ πρώτη φορά έρχεσαι στο Όρος;’ ‘Ναι’ είπα ‘αλλά έχω έρθει εδώ πολλές φορές στα όνειρά μου και στην προσευχή μου’.» Τι πρωτόγνωρες αλήθειες επιτρέπει ο Θεός να πάρουν σάρκα και οστά όταν Τον αναζητάμε!
Με την ευκαιρία να σας πω πως και η δική μας γνωριμία, η γνωριμία των εκδόσεων Άθως με τον κύριο Τσάμλεϋ ήταν κατά κάποιον τρόπο μία ευλογία της Παναγίας της Βηματάρισσας της Βατοπαιδινής. Γνωρίσαμε τον Νόρις Συμεών Τσάμλεϋ όταν είχε έρθει να μιλήσει για τα ψηφιακά μέσα τον Ιούλιο του 2015 στο 1ο διεθνές συνέδριο ψηφιακών μέσων και ορθόδοξης ποιμαντικής από το Ινστιτούτο Έρευνας Διάσωσης και Προβολής Πνευματικών και Πολιτιστικών Παραδόσεων Άγιος Μάξιμος ο Γραικός. Έτσι άρχισε η γνωριμία της οποίας καρπός είναι αυτό το σπουδαίο βιβλίο, το Ταξίδι με την ευχή των εκδόσεων Άθως, που κρατούμε στα χέρια μας.
Και κομμάτι από αυτή την ευλογία της Παναγίας της Βατοπαιδινής λαμβάναμε εξακολουθητικά κι εμείς, όσο συνεργαζόμασταν με την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου, συγκεκριμένα με τον σεβαστό πατέρα Αδριανό, που είχε αναλάβει αυτό το διακόνημα και για όσο καλλιεργούσαμε το βιβλίο αυτό. Κάθε επίπεδο της ωραίας μας συνεργασίας απέπνεε τη σιγουριά της Νοεράς προσευχής. Που σημαίνει: τη σιγουριά ότι εντάξει, τώρα κάνουμε διορθώσεις ή στήσιμο ενός βιβλίου, αλλά να γνωρίζετε ότι κάποιος, κάποιοι προσεύχονται για εσάς, για τον εκδοτικό οίκο Άθως, για το ατελιέ, για τις οικογένειές σας, για τον σύμπαντα κόσμο.
- Μπαίνει λοιπόν o συγγραφέας πρώτη φορά στο Περιβόλι της Παναγίας, στη Μονή Βατοπαιδίου. Εμείς ακόμη και αν δεν έχουμε πάει στη Μονή Βατοπαιδίου, πάνω-κάτω ξέρουμε πώς είναι σε ένα μοναστήρι, πώς εκτυλίσσεται το πρόγραμμα, η ζωή της μοναστικής κοινότητας. Πώς το προσλαμβάνει όμως ένας άνθρωπος με ανοιχτή μεν καρδιά προς τον Θεό, αλλά τόσο μακριά πολιτισμικώς;
Έτσι είναι, λοιπόν, όπως λέτε, πρώτη φόρα και στα βαθιά, σε έναν τρόπο ζωής τόσο άγνωστο για αυτόν, μα ο Νόρις γοητεύεται με τη σαγήνη της χάριτος του Κυρίου μας. Μέσα στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου ζει, όπως ο ίδιος λέει, σε χρόνο βυζαντινό. Και βλέπει με τα μάτια του ολόλαμπρους τους καρπούς της ευχής: στα μάτια και τις μορφές των αδελφών, στους ταρσανάδες και τα καθολικά, στα αρχονταρίκια και τις τράπεζες, στα μονοπάτια και τις σκήτες. Σας διαβάζω την περιγραφή του: «Την σκοτεινή εκκλησία φώτιζε πού και πού κανένα κερί από τους μπρούτζινους πολυελαίους, που κρέμονταν από την οροφή και έριχναν αμυδρό το φως τους σε κάποιες από τις εικόνες. Από κάποια κόγχη του ναού ακουγόταν η φωνή του παπά που έψαλλε σε μινόρε τόνους σε λειτουργικά κείμενα. Η γλώσσα μου ήταν ακατανόητη, ωστόσο η στιγμή είχε κάτι το υπερβατικό. Επί χίλια χρόνια εκατομμύρια εκατομμυρίων προσευχές έχουν αναπεμφθεί σε τούτην την εκκλησία. Στον τόπο αυτόν ο επισκέπτης μπορούσε να νιώσει το άπειρο μυστήριο της διδασκαλίας και των χαρισμάτων του Χριστού. Την ώρα που στέκεσαι στον σκοτεινό ναό, μάρτυρας της ολοκληρωτικής αγάπης και προσήλωσης των μοναχών στον Θεό, στην Θεοτόκο, στους μάρτυρες, αποστόλους και όλους τους αγίους, νιώθεις να ζωντανεύει η χριστιανική διδασκαλία περί της Κοινωνίας των αγίων».
- Πριν φύγει από την Ελλάδα βλέπω στα κεφάλαια πως παρεμβάλλεται η ωραία εικόνα του Κυρίου στο Σινά, η γνωστή εγκαυστική εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα του 6ου αιώνα, και το κεφάλαιο Η ιστορία της Προσευχής του Ιησού. Τι μας λέει εδώ;
Εδώ κάνει μια ιστορική διαδρομή της ίδιας της ευχής, των ίδιων των λέξεων της. Μας θυμίζει την απαγόρευση της Παλαιάς Διαθήκης να εκφέρεται όνομα του Θεού. Και έρχεται στον Χριστό μας, στο όνομα το υπέρ παν όνομα για να παραπέμψουμε στον Απόστολο Παύλο. Μας λέει: «Παρόμοιες απαγορεύσεις ποτέ δεν συνδέθηκαν με το όνομα του Ιησού. Και πώς θα μπορούσε άλλωστε; Το είχαν προφέρει χιλιάδες άνθρωποι κατά την επίγεια ζωή Του, στη δε εβραϊκή μορφή του το Γιέσουα ήταν ένα συνηθισμένο όνομα. Ακόμη και να ήθελα οι πρώτοι Χριστιανοί να εμποδίσουν οποιονδήποτε να πάρει στο στόμα του το όνομα του Ιησού, πώς θα μπορούσαν να το επιβάλλουν; Ωστόσο ο σεβασμός για το όνομα του Ιησού χρονολογείται από την εποχή των Αποστόλων. Στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο ο Ίδιος ο Ιησούς ενθαρρύνει τους μαθητές Του να στηρίζονται στη δύναμη του ονόματός Του: Αμήν, αμήν λέγω ημίν, ότι όσα αν αιτησητε τον πατέρα μου εν τω ονόματί μου, δώσει υμίν (16-23). Λίγο αργότερα ο απόστολος Παύλος θα έγραφε στην προς Φιλιππησίους: Ίνα εν τω ονόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη επουρανίων και επιγείων και καταχθονίων (2,10)».
Από την Καινή Διαθήκη στους πρώτους ασκητές κι από εκεί στους πρώτους Πατέρες της Εκκλησίας μας και στο Σινά και στα πρώτα κοινόβια και στον όσιο Παχώμιο με την εξ αγγέλου διδασκαλία του κομποσκοινιού. Η ανάπτυξη της ευχής στο στόμα και στην καρδιά των χριστιανών, λαϊκών ή ρασοφόρων: Κύριε Ιησού Χριστέ ελέησον με τον αμαρτωλόν και Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς. Και συγχρόνως ταξιδεύοντας στο Περιβόλι της Παναγίας και στους Σλάβους αγίους και αδελφούς μας. Σαν δέντρο που ολοένα βγάζει νέα κλαδιά. Και συνεχίζει στο ρωσικό Ημερολόγιο ενός προσκυνητή. Γράφει: «Εν τω μεταξύ από το Άγιον Όρος η προσευχή του Ιησού διαδιδόταν στις σλαβικές χώρες. Ένας Ρώσος μοναχός στον Άθωνα, ο άγιος Νείλος Σόρσκυ (1433-1508), έμαθε να την απαγγέλλει και επέστρεψε στην πατρίδα του κομίζοντάς την στα μοναστήρια στις όχθες του ποταμού Βόλγα. Ένα εγχειρίδιο για την εκπαίδευση των δοκίμων στη Μονή Αγίας Τριάδος στην Ομπνόρα εξηγεί πώς διδάσκει ο πνευματικός πατέρας την προσευχή του Ιησού. Η μονή Ομπνόρα, πρέπει να πούμε, έχει ιδρυθεί από έναν μαθητή του αγίου Σεργίου του Ραντονέζ (…). Στην Ουκρανία και στη Ρωσία ενστερνίστηκαν και την συνήθεια να απαγγέλεται η προσευχή του Ιησού με κομποσκοίνι».
Και επειδή το Άγιο Πνεύμα όπου θέλει πνει, κάτι που φαίνεται τελευταία πως το έχουμε λησμονήσει, ας διαβάσουμε και τη συνέχεια: «Άσε την προσευχή να κάνει τη δουλειά της! Το 1963 ο ιερομόναχος της Ορθόδοξης Εκκλησίας Λεβ Ζιλέ (…) εξέδωσε το πιο προσεγμένο σύγχρονο έργο για την νοερά προσευχή με τίτλο Η προσευχή του Ιησού. Ο πατήρ Λεβ ήταν Γάλλος, αφοσιωμένος Καθολικός και Βενεδικτίνος μοναχός. Ακολουθούσε σπουδές για την ανατολική χριστιανοσύνη και έτσι, εξερευνώντας την Ορθοδοξία, τελικά μεταστράφηκε σε αυτήν. Ο Ζιλέ είχε πολλούς Καθολικούς, Αγγλικανούς, Καλβινιστές, Πεντηκοστιανούς και Κουακέρους φίλους και παρακινούσε όλους αυτούς να ασκούν την προσευχή του Ιησού. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε ότι ο πατήρ Λεβ έκανε σκοπό της ζωής του να φέρει τη προσευχή του Ιησού κοντά στις δυτικές ομολογίες.» Αυτό είναι κάτι στ’ αλήθεια επαναστατικό! Η καθαρότητα των λέξεων της ευχής που λειτουργεί με τη χάρη του Θεού στις ανοιχτές καρδιές πιστών ανθρώπων, που δεν έτυχαν την ευλογία να είναι βαπτισμένοι ορθόδοξοι. Και παρόλα αυτά, η Αγάπη του Θεού οικονόμησε για αυτούς την Ευχή.
- Το Ταξίδι της ευχής συνεχίζεται, κεφάλαιο 6 στην αδελφή μας Ρουμανία, τον τόπο τον ζωγραφιστών μέσα κι έξω μοναστηριών. Μοναστήρια κομψοτεχνήματα και οι αδελφοί εκεί σκυμμένοι στο διακόνημά τους και στην προσευχή τους.
Ακριβώς αυτό μας περιγράφει ο Νόρις Συμεών Τσάμλευ. Έχοντας οπλιστεί με όλες της ευλογίες από τον Άθωνα φθάνει στα ρουμάνικα μοναστήρια: Μπρανκοβεάνου, Βαράτεκ, Βορονέτ, την Καπέλα Σιξτίνα της Ρουμανίας μιας και είπατε για τις τοιχογραφίες μέσα και έξω από τους ναούς. Και συνεχίζει στη μονή της Αγίας Άννας και τη μονή Αγαπία. Γνωρίζει προσωπικά τον μακαριστό επίσκοπο Ιουστινιανό Κίρα και τον τότε μητροπολίτη Μολδαβίας και νυν πατριάρχη Ρουμανίας Δανιήλ. Όσοι από εμάς έχουμε διαβάσει το βιβλίο Ζωή Θυσιαζόμενης Αγάπης για τον μακαριστό Γέροντα Ιουστίνο Πίρβου, που κυκλοφόρησε κι αυτό μόλις πέρυσι επίσης από τις εκδόσεις Άθως, έχουμε αγαπήσει την αδελφή Εκκλησία της όμορφης και πονεμένης Ρουμανίας. Και τώρα, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου Ταξίδι με την ευχή, την αγαπάμε τη Ρουμανία ακόμη περισσότερο! Από τον Νόρις Συμεών Τσάμλευ λοιπόν ας επισκεφθούμε την ανδρώα μονή Μπρακοβεάνου και ας ακούσουμε τον μακαριστό πατέρα Θεόφιλο, τον τυφλό πνευματικό που ο συγγραφέας μας γνώρισε από κοντά και ο οποίος εκοιμήθη οσιακώς μερικά έτη αργότερα. Ο τυφλός πνευματικός τους είπε με ένα φωτεινό χαμόγελο «Καλωσήρθατε, χαίρομαι τόσο που είστε εδώ!» Ξεκινώντας μάλιστα αμέσως να τους μιλά για την προσωπική του σχέση με την ευχή είπε: «Όσο παρακολουθούσα τις σπουδές μου, απέκτησα την συνήθεια να προσεύχομαι σιωπηλά με την προσευχή του Ιησού. Ένα πρωί ξαφνικά πλημμύρισα από ανέκφραστη ευτυχία. Ήταν τόση η χαρά μου, που νόμιζα ότι κάποιος με σήκωνε ψηλά και ήμουν σίγουρος ότι δεν θα μπορούσα να αντέξω περισσότερη χαρά. Ήταν δώρο, ένα πολύτιμο, θεϊκό δώρο. (…) Σκοπός της προσευχής είναι να συνδεθεί με τον νου, να συνδέσει τον νου με την καρδιά, τη δύναμη που συλλογίζεται με την δύναμη που αγαπά. Όταν ο νους κατέβει στην καρδιά, αυτό δεν είναι ανθρώπινο έργο, είναι έργο του Θεού.»
Επιτρέψτε μου να πω κάτι ακόμη για το κομμάτι του ταξιδιού προς αναζήτηση της Νοεράς Ευχής στην Ρουμανία. Τελευταία συνάντηση πριν φύγουν από τη χώρα ο πατήρ Ιωάννης Μακ Κγάκιν και ο Νόρις Συμεών ήταν με τον μακαριστό Πατριάρχη Ρουμανίας Θεόκτιστο. Αυτός ο άνθρωπος, ο πνευματικός πατέρας της ρουμάνικης Εκκλησίας επί 21 έτη, σε χρόνια εξαιρετικά δύσκολα, τους υποδέχτηκε και τους φιλοξένησε με σεμνότητα και ταπεινότητα όπως θα σας αποκαλύψω αμέσως. Ο συγγραφέας μας λοιπόν, ο Νόρις, αντιλαμβάνεται πως μετά από συνεχείς μετακινήσεις, ταξίδια, συνεντεύξεις, λήψεις, δεν έχει προλάβει να πλύνει ή να δώσει για πλύσιμο τα ρούχα του. Και συνειδητοποιεί ότι δεν έχει τίποτε καθαρό για να φορέσει εν όψει της συνάντησης με τον Πατριάρχη Ρουμανίας Θεόκτιστο. Και γράφει στο ημερολόγιό του- τι πολύτιμη και ξεχασμένη πια δραστηριότητα το να γράφουμε ημερολόγιο- γράφει λοιπόν: Στη συνέντευξη με τον Μακαριώτατο πηγαίνω με βρώμικα ρούχα! Φαίνεται αστείο, αλλά όταν το ζεις μάλλον προκαλεί εξαιρετικό άγχος. Φτάνει λοιπόν στην κατοικία του Πατριάρχη και συναντά έναν μικρόσωμο, κυρτό, ασπρομάλλη Γέροντα να του χαμογελά και να του δίνει δειλά σχεδόν, διστακτικά το χέρι προς ασπασμό. Ξεπεράστηκε λοιπόν το άγχος του συγγραφέα μας κατ’ αυτόν τον ιλαρό τρόπο. Συζητούν στη συνέχεια για ποικίλα πράγματα και έρχεται η κρίσιμη ώρα να μιλήσουν για την νοερά ευχή. Και τους λέει ο μακαριστός πατριάρχης Ρουμανίας Θεόκτιστος την εξής παραβολή: Ήταν κάποτε «ένας νεαρός πιστός, που επέμενε ότι η προσευχή ήταν άχρηστη και ότι δεν έβλεπε κανένα αποτέλεσμα και κανένα ευεργέτημα από τις ένθερμες προσπάθειές του να προσευχηθεί, πίστευε δε ότι ο Θεός δεν άκουγε την προσευχή του. Ένας πνευματικός του σύστησε να πάρει ένα καλάθι, να το πάει στο ποτάμι και να το γεμίσει νερό. Κάθε φορά που ο νεαρός σήκωνε το καλάθι από το ποτάμι, το νερό στράγγιζε. Θυμωμένος και απογοητευμένος γύρισε στον γέρο πνευματικό με το καλάθι μουσκεμένο αλλά άδειο. Δεν έχει νόημα, είπε. Δεν είναι έτσι όπως νομίζεις απάντησε ο Γέροντας. Βυθίζοντάς το στο ποτάμι πολλές φορές το καλάθι καθαρίστηκε επανειλημμένως. Αυτό που έκανε το ποτάμι στο καλάθι το κάνει η προσευχή στην ψυχή. Αυτό σημαίνει ότι δεχόμαστε χάρη από τον Θεό συχνά με τρόπους που δεν συνειδητοποιούμε και με τρόπους κάθαρσης, που συχνά δεν γνωρίζουμε ότι τους έχουμε ανάγκη».
- 8ο και τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο: η Προσευχή του Ιησού μέσα στο ρωσικό μεγαλείο. Ο τελευταίος σταθμός του ταξιδιού του βιβλίου μας.
Πράγματι ο τελικό σταθμός, αλλά τι σταθμός! Η ρωσική Εκκλησία πορεύεται διατηρώντας το μεγαλείο μιας ιστορικής Εκκλησίας Ομολογητών και Μαρτύρων. Στην Μόσχα λοιπόν υποδέχεται τον Νόρις Συμεών Τσάμλευ ο Ζηνόβιος Τσεσνοκόφ. Τον Ζηνόβιο Τσεσνικόφ κι εμείς τον γνωρίζουμε και τον αγαπάμε ως συγγραφέα, καθώς μας έχει γνωρίσει τους αγίους της Γεωργίας, τον άγιο Ζηνόβιο αλλά και άλλους, σύγχρονούς μας οσίους Πατέρες του Γκλινσκ στα δυο σπουδαία του βιβλία από τις εκδόσεις Άθως που κυκλοφόρησαν πριν τρία-τέσσερα χρόνια. Συνοδεύει λοιπόν ο συγγραφέας Ζηνόβιος Τσεσνοκόφ τον Νόρις Τσάμλευ στους ρωσικού θησαυρούς. Οι εκδόσεις ΑΘΩΣ έχουν εκδόσεις ήδη δύο βιβλία του Ζηνοβίου. Ο κύριος Τσάμλευ έκθαμβος βλέπει, για παράδειγμα, με τα μάτια του από κοντά την εικόνα του ζωγράφου αγίου Αντρέι Ρουμπλιώφ, την Φιλοξενία του Αβραάμ, την Αγία Τριάδα. Στο βιβλίο Ταξίδι με την ευχή ο συγγραφέας περιγράφει αυτά τα μικρά καθημερινά θαύματα με τρόπο συναρπαστικό.
Στη συνέχεια, έξω από την Μόσχα φθάνουν κάποια στιγμή στο μοναστήρι του αγίου Σεργίου, στο Σέργκιεφ Ποσάντ, στο χωριό του Σεργίου δηλαδή. Κι εκεί συναντούν πάνω στο καμπαναριό, στο διακόνημά του, τον πατέρα Ιάκωβο. Από το καμπαναριό, αιθεροβατώντας και με όλη τη Ρωσία στα πόδια τους! Και παίρνουν συνέντευξη από τον μοναχό εκεί πάνω περιμένοντας να έρθει ο πατριάρχης Κύριλλος και να χτυπήσουν την μεγαλύτερη καμπάνα του κόσμου, που ζυγίζει 72 τόνους. Σε αυτήν την ιδιαίτερη στιγμή λοιπόν λέει ο πατήρ Ιάκωβος: «Ο μοναχισμός είναι η καρδιά της χριστιανικής ζωής, αλλά και κάθε Χριστιανός, που αφιερώνεται σε ό,τι τον κάλεσε ο Θεός να κάνει, ζει κι αυτός ένα είδος μοναχικής ζωής. Για τους μοναχούς, τις μοναχές και τους ανθρώπους, που ζουν στον κόσμο, η αγάπη είναι η ίδια, οι εντολές είναι οι ίδιες και πρακτικά ο δρόμος είναι ο ίδιος: είναι ο δρόμος προς τον ουράνιο Πατέρα δια της αγάπης του Ιησού Χριστού, του Μονογενούς Του Υιού, ο Οποίος θυσιάστηκε για την σωτηρία μας».
Μετά από αυτό την αποφθεγματική διατύπωση που χαράχτηκε στις καρδιές των δύο προσκυνητών, του Νόρις Συμεών και του πατρός Ιωάννη μακ Γκάκιν, καταφθάνει στο μοναστήρι Σέργκιεφ Πόσαντ ο πατριάρχης Μόσχας και Πασών των Ρωσιών Κύριλλος. Και σείεται ο κόσμος από τις κωδωνοκρουσίες, αξέχαστη εμπειρία ακόμη και για εμάς που το διαβάζουμε, πόσο μάλλον για τον Νόρις που το έζησε. Και οι δύο προσκυνητές της εποχής μας παρακολουθούν την πιο πεποικιλμένη Θεία Λειτουργία που έχει ζήσει ποτέ στη ζωή του- ακριβώς έτσι την ονομάζει ο συγγραφέας μας, πεποικιλμένη. Και ακούει το κήρυγμα του πατριάρχη Κύριλλου να λέει: «Ο Θεός δεν έχει παρελθόν, παρόν και μέλλον, είναι πέραν του χρόνου και του χώρου. Με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος και δια της δύναμης των Μυστηρίων μπορούμε κι εμείς να υπερβούμε τον χωροχρόνο. Με τη χάρη του Αγίου πνεύματος δια του μυστηρίου της προσευχής».
- Το βιβλίο Ταξίδι με την ευχή από την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου και τις εκδόσεις έχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό, όσα προηγουμένως περιηγηθήκαμε με λέξεις τα βλέπουμε ξεφυλλίζοντας σε ωραιότατες φωτογραφίες. Επίσης το βιβλίο συνοδεύεται και από ένα dvd όπως βλέπω και όπως μας είπατε και στην αρχή.
Το dvd είναι θα έλεγα το επιστέγασμα του βιβλίου. Μια ταινία μεγάλου μήκους, ένας θησαυρός. Όλα όσα μας περιγράφει στις σελίδες του βιβλίου του, τα φωτογραφίζει ή όπου επιτρέπεται τα μαγνητοσκοπεί. Μια ταινία που έχει ήδη αγαπηθεί πολύ από εκατομμύρια ανθρώπους στις Ηνωμένες Πολιτείες, έχει προβληθεί από 200 τοπικά, τηλεοπτικά κανάλια, και επίσης είναι βραβευμένη από την emmy. Είναι πραγματικά συναρπαστική. Και μια λεπτομέρεια- γιατί ο Θεός και νομίζω κι όσοι Τον αγαπούν- αγαπά την λεπτομέρεια, την λεπτομέρεια που μαρτυρά διάκριση κι αγάπη: Η ταινία έχει ελληνικούς υποτίτλους όχι μόνο υποτιτλίζοντας όσους μιλούν στα Αγγλικά ή στα Ρουμανικά, αλλά και όσους μιλούν στα Ελληνικά, ώστε να μπορούν να απολαύσουν την πολύτιμη αυτή περιδιάβαση της ταινίας και όσοι αδελφοί μας έχουν προβλήματα ακοής. Μερικά από τα πρόσωπα των αδελφών μοναχών και μοναστριών που αναφέραμε πρωτύτερα, τα βλέπουμε τώρα στην ταινία και ζωντανά. Η σκηνοθετική και ποιητική ευαισθησία του Νόρις-Συμεών Τσάμλεϋ αποδίδει λεπτομέρειες, που από την δική μας καθημερινή, αδιάφορη θα έλεγα ματιά περνούν απαρατήρητες. Είναι ένα ντοκυμαντέρ και συγχρόνως μια βιωματική αφήγηση. Βιωματική όχι μόνο του σκηνοθέτη και οδοιπόρου κυρίου Τσάμλεϋ, αλλά και όποιου άλλου μιλά στην ταινία: από τον μοναχό στη Μονή Ταξιαρχών Σερίφου μέχρι τον Πατριάρχη Μόσχας και πασών των Ρωσιών Κύριλλο. Πρόσωπα, λόγια, σιωπές και εικόνες- μια ταινία τόσο αυθεντική στην ομορφιά της. Ένα διαμάντι ανάμεσα στα τόσα και τόσα ήσσονος αξίας και σημασίας, που βλέπουν τα μάτια μας.
- Ωραίες φωτογραφίες, ωραίο κείμενο και μία υπέροχη ταινία μεγάλου μήκους μέσα στο βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα, Ταξίδι με την ευχή του Νόρις Τσάμλεϋ, από την Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου και τις εκδόσεις Άθως. Ένα τόσο πλούσιο βιβλίο! Μπορώ να πω πως μας ταξιδεύει κι εμάς μέσα από λέξεις και εικόνες;
Στα αλήθεια μας ταξιδεύει. Το γνωρίζουμε πως ο άνθρωπος απομακρυνόμενος από τον Θεό και τη χάρη Του αντιμετωπίζει όλο και περισσότερες δυσκολίες. Ζήσαμε και ζούμε ακόμη την επιδημία, τις απαγορεύσεις μετακινήσεων και συναντήσεων-συναθροίσεων, αλλά ας πούμε κι άλλα δύσκολα, ακούμε τύμπανα πολέμου κοντά και μακριά μας, χώρια όσα έχει και του καθενός μας το σπιτικό, προβλήματα επαγγελματικά, υγείας, όλοι οι σταυροί που σηκώνουμε. Μέσα στην ζοφερή μας καθημερινότητα ο Κύριος μας στέλνει ευλογίες. Μπορεί να κάναμε Πάσχα με κλειστές εκκλησίες, ανθρωπίνως κλειστές, όμως τίποτε δεν είναι κλειστό για τον Χριστό. Ο Χριστός μπαίνει παντού κεκλεισμένων των θυρών.
Έτσι ακριβώς και με αυτό το βίβλίο: Με το Ταξίδι με την ευχή του Νόρις Συμεών Τσάμλεϋ όχι μόνο μπαίνει ο Κύριος δια των σελίδων στη ζωή μας, αλλά μας παίρνει από το χέρι και μας ταξιδεύει σε τόπους που και καραντίνα να μην υπήρχε ίσως δεν θα πηγαίναμε ποτέ. Και μας ταξιδεύει όχι μόνο στον τόπο αλλά και στον χρόνο. Ένα ταξίδι πολυτελές επειδή μας οδηγεί στον πλούτο της Βασιλείας των ουρανών- το πολυτελέστερο ταξίδι για τον πλουσιότερο προορισμό!
Τα βιβλία μας δίνουν αυτήν την δυνατότητα, να ταξιδεύουμε κι εμείς τρόπον τινά κεκλεισμένων των θυρών. Και σε τι προορισμούς! Στις εκδόσεις Άθως προσπαθούμε να κρατήσουμε ένα υψηλό επίπεδο ακριβώς για τον άνθρωπο που έχει αναζητήσεις, που έχει προβληματισμούς, που έχει μια ποιοτική στάση ζωής. Βιβλία για ενηλίκους και παιδιά όλων των ηλικιών των εκδόσεων Άθως που μπορείτε να προμηθευτείτε από τις εκδόσεις Σταμούλη, από το βιβλιοπωλείο μας, Αβέρωφ 3 στη Αθήνα, αλλά και μέσω τηλεφώνου στο 210-5238305 ή ακόμη και διαδικτυακά www.stamoulis.gr. Είτε ως ιδιώτης είτε ως βιβλιοπωλείο. Μια ολόκληρη ομάδα ανθρώπων στο τμήμα πωλήσεων των εκδόσεων Άθως θα βοηθήσει προσωπικά, με φιλότιμο και εγκαρδιότητα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ “ΤΑΞΙΔΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΧΗ” ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ: https://taxidimetinefhi.athospublications.gr/
